اعمال شب 21 ماه مبارک رمضان
1-احیا در شب های قدر :
ششم :اين شبها را احيا بدارد ، روايت شده هركه شب قدر را اِحيا بدارد ، گناهانش آمرزيده مي شود ، هرچند به شماره ي ستارگان آسمان و سنگيني كوهها و پيمانه درياها باشد.
2-استعاذه در هر شب دهه آخر ماه رمضان :
شيخ كليني در كافي از حضرت صادق (عليه السلام) روايت كرده كه فرمود:مي گويي در دهه آخر ماه رمضان در هر شب:
أَعُوذُ بِجَلاَلِ وَجْهِكَ الْكَرِيمِ أَنْ يَنْقَضِيَ عَنِّي شَهْرُ رَمَضَانَ أَوْ يَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَيْلَتِي هَذِهِ وَ لَكَ قِبَلِي ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَهٌ تُعَذِّبُنِي عَلَيْهِ
3-غسل و صلوات و اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان :
روايت شده كه حماد بن عثمان در شب بيست ويكم بر امام صادق (عليه السلام) وارد شد ، حضرت پرسيد: غسل كرده اي؟ عرض كرد: آري ، فدايت شوم ، پس حضرت حصيري خواست و حمّاد را به نزديك خود طلبيد، و مشغول نماز شد، و پيوسته نماز خواند، و حمّاد هم در كنار حضرت نماز مي خواند ، تا از نمازهاي خود فارغ شدند ، آنگاه امام صادق (عليه السلام)دعا كرد و حمّاد آمين گفت ، تا سپيده دميد ، سپس آن حضرت اذان و اقامه گفت و بعضي از خدمتكاران خود را خواست، و جلو ايستاد و نماز صبح خواند ، درركعت اول پس از سوره <حمد> سوره <قدر> و در ركعت دوم بعد از سوره <حمد> سوره <توحيد> را قرائت كرد ،و بعد از نماز مشغول تسبيح و تحميد و تقديس و ثناي حق و صلوات بر پيامبر و دعا براي مردان و زنان مؤمن و مسلمان شد ، سپس سر به سجده گذاشت، و به اندازه يك ساعت به جز صداي تنفس صدايي از آن حضرت شنيده نشد ، پس از آن اين دعا را خواند: <لااِلّْهَ اِلاّ اَنتَ ، مُقَلِّبَ القُلوبِ وَالاَبصارِ> تا آخر دعا كه در كتاب <اقبال> آمده است.
شيخ كليني روايت كرده كه امام باقر (عليه السلام) در شبهاي بيست ويكم و بيست وسوم تا نيمه شب دعا مي خواند ، و پس از آن شروع به ….
4-دعای اللهم انی امسیت لک عبدا…. :
هشتم :بخواند:
اَللَّهُمَّ إِنِّي أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْدًا دَاخِرًا لاَ أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَ لاَ ضَرًّا وَ لاَ أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءًا أَشْهَدُ بِذَلِكَ عَلَي نَفْسِي وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِي وَ قِلَّهِ حِيلَتِي فَصَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فِي هَذِهِ اللَّيْلَهِ وَ أَتْمِمْ عَلَيَّ مَا آتَيْتَنِي فَإِنِّي عَبْدُكَ الْمِسْكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِي نَاسِيًا لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِي وَ لا لإِِحْسَانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِي وَ لاَ آيِسًا مِنْ إِجَابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّي فِي سَرَّاءَ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَهٍ أَوْ بَلاَءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ اين دعا را كفعمي ازامام زين العابدين (عليه السلام) روايت كرده كه در اين شبها ، در حال قيام و قعود و ركوع و سجود مي خواندند ،
5-دعای بعد از فرائض و نوافل ماه رمضان :
كفعمي در حاشيه <بلد الاَمين> نقل كرده كه امام صادق (عليه السلام)در هر شب از دهه آخر اين ماه پس از نمازهاي واجب و مستحب مي خواندند:
اَللَّهُمَّ أَدِّ عَنَّا حَقَّ مَا مَضَي مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اغْفِرْ لَنَا تَقْصِيرَنَا فِيهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا مَقْبُولاً وَ لاَ تُؤَاخِذْنَا بِإِسْرَافِنَا عَلَي أَنْفُسِنَا وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْمَرْحُومِينَ وَ لاَ تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَحْرُومِينَ و فرموده: هركه اين دعا را بخواند ، خدا تقصيري كه در گذشته از ماه رمضان، از او سر زده بيامرزد ، و او را در باقيمانده ماه از گناهان بازدارد.
6-دعای جوشن کبیر :
اين دعا در كتابهاي بلد الامين و مصباح كفعمي آمده، از حضرت سيّد الساجدين (عليه السلام) ، از پدر ايشان از جدّ بزرگوارش حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) روايت شده: اين دعا را جبرئيل براي آن حضرت در يكي از جنگها فرود آورد، درحالي كه زره سنگيني بر تن آن جناب بود به گونه اي كه سنگيني آن بدن مبارك آن حضرت را به درد آورده بود. جبرئيل عرضه داشت: يا محمّد پروردگارت به تو سلام ميرساند و ميفرمايد: اين جوشن [زره] را از تن خود بيرون كن و اين دعا را بخوان كه براي تو و امّتت موجب ايمني است. سپس شرحي در فضيلت اين دعا ذكر فرموده كه اينجا جاي بيان تمام آن نيست ولي به برخي از آن اشاره مي كنيم از جمله آنكه هركه آن را بر كفنش بنويسد، خدا به احترام آن او را به آتش نمي افكند و هركه آن را در اول ماه رمضان با نيّت خالص و دلي پاك بخواند، حق تعالي بهره مندي را روزي او مي كند، و براي وي هفتاد هزار فرشته مي آفريند كه خدا را تسبيح و تقديس كنند و ثوابش را براي او قرار دهند. در ادامه نيز فضيلت زيادي نقل كرده تا آنكه فرمود: هركه آن را در ماه رمضان سه بار بخواند، خدا بدن او را بر آتش جهنم حرام مي كند، و بهشت را براي او واجب مي گرداند، و دو فرشته را بر او مي گمارد تا او را از گناهان حفظ كنند، و در طول زندگي خود در امان خدا باشد و در پايان روايت آمده: امام حسين (عليه السلام) فرمود: پدرم علي بن ابيطالب (عليه السلام) به حفظ اين دعا وصيّت كرد، و نيز اينكه آن را بر كفن ايشان بنويسم و به اهل خود تعليم دهم و آنان را به خواندنش ترغيب نمايم.
اين دعا مشتمل بر هزار نام از نامهاي خدا است و اسم اعظم نيز در آن است.
فقير گويد: از اين روايت دو نكته استفاده مي شود، اوّل: استحباب نوشتن اين دعا بر كفن چنان كه علاّمه بحر العلوم (عطر مرقده) در كتاب <الدرّه> به آن اشاره فرموده است:
وَ سُنَّ أَنْ يُكْتَبَ بِالأَْكْفَانِ
شَهَادَهُ الإِْسْلاَمِ وَ الإِْيمَانِ
وَ هَكَذَا كِتَابَهُ الْقُرْآنِ
وَ الْجَوْشَنُ الْمَنْعُوتُ بِالأَْمَانِ
دوّم: استحباب خواندن اين دعا در اوّل ماه رمضان، و امّا درباره قرائت آن در خصوص شبهاي قدر بايد گفت، ذكري از آن در اين روايت نيامده است ولي علاّمه مجلسي قدس سره روحه در كتاب <زاد المعاد> آن را در ضمن اعمال شبهاي قدر ذكر نموده است و در پاره اي از روايات نيز وارد شده كه دعاي <جوشن كبير> را در هر يك از شبهاي قدر بخوانند. و براي ما در اين مقام فرمايش علاّمه مجلسي < اَحَلَّهُ اللهُ > دار المقام كافي است.
در هر صورت اين دعا مشتمل بر صد بند است، و هر بندي مشتمل بر ده نام از نام هاي خداست كه در آخر هر بند بايد گفت:سُبْحَانَكَ يَا لاَ إلَهَ إلاَّ أَنْتَ الْغَوْثَ اَلْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ و در بلد الامين است كه در اول هر بند بِسْمِ اللَّهِ بگويد و در آخرش :سُبْحَانَكَ يَا لاَ إلَهَ إلاَّ أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ يَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ الإِْكْرَامِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .
7-دعای دیگر شب 21 ماه رمضان :
كفعمي از سيد بن باقي نقل كرده كه در شب بيست و يكم مي خواني:
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْسِمْ لِي حِلْماً يَسُدُّ عَنِّي بَابَ الْجَهْلِ وَ هُدًي تَمُنُّ بِهِ عَلَيَّ مِنْ كُلِّ ضَلاَلَهٍ وَ غِنًي تَسُدُّ بِهِ عَنِّي بَابَ كُلِّ فَقْرٍ وَ قُوَّهً تَرُدُّ بِهَا عَنِّي كُلَّ ضَعْفٍ وَ عِزّاً تُكْرِمُنِي بِهِ عَنْ كُلِّ ذُلٍ وَ رِفْعَهً تَرْفَعُنِي بِهَا عَنْ كُلِّ ضَعَهٍ وَ أَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنِّي كُلَّ خَوْفٍ وَ عَافِيَهً تَسْتُرُنِي بِهَا عَنْ كُلِّ بَلاَءٍ وَ عِلْماً تَفْتَحُ لِي بِهِ كُلَّ يَقِينٍ وَ يَقِيناً تُذْهِبُ بِهِ عَنِّي كُلَّ شَكٍ وَ دُعَاءً تَبْسُطُ لِي بِهِ الإِْجَابَهَ فِي هَذِهِ اللَّيْلَهِ وَ فِي هَذِهِ السَّاعَهِ السَّاعَهِ السَّاعَهِ السَّاعَهِ يَا كَرِيمُ وَ خَوْفاً تَنْشُرُ لِي بِهِ كُلَّ رَحْمَهٍ وَ عِصْمَهً تَحُولُ بِهَا بَيْنِي وَ بَيْنَ الذُّنُوبِ حَتَّي أُفْلِحَ بِهَا عِنْدَ الْمَعْصُومِينَ عِنْدَكَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
8-دعای روز 20 ماه رمضان :
روز بيستم :
اَللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِيهِ أَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ أَغْلِقْ عَنِّي فِيهِ أَبْوَابَ النِّيرَانِ وَ وَفِّقْنِي فِيهِ لِتِلاَوَهِ الْقُرْآنِ يَا مُنْزِلَ السَّكِينَهِ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ
9-دعای شب 21 ماه رمضان :
مي گويي در ليله اولي يعني در شب بيست و يكم:
يَا مُولِجَ اللَّيْلِ فِي النَّهَارِ وَ مُولِجَ النَّهَارِ فِي اللَّيْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَيِّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ يَا رَازِقَ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ يَا اَللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اَللَّهُ يَا رَحِيمُ يَا اَللَّهُ يَا اَللَّهُ يَا اَللَّهُ لَكَ الأَْسْمَاءُ الْحُسْنَي وَ الأَْمْثَالُ الْعُلْيَا وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ اﻵْلاَءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِي فِي هَذِهِ اللَّيْلَهِ فِي السُّعَدَاءِ وَ رُوحِي مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِي فِي عِلِّيِّينَ وَ إِسَاءَتِي مَغْفُورَهً وَ أَنْ تَهَبَ لِي يَقِيناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِي وَ إِيمَاناً يُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّي وَ تُرْضِيَنِي بِمَا قَسَمْتَ لِي وَ آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَهً وَ فِي اﻵْخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِيقِ وَ ارْزُقْنِي فِيهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَهَ إلَيْكَ وَ الإِْنَابَهَ وَ التَّوْفِيقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلاَ….
10-دعای قرآن بر سر گرفتن در شب های قدر:
چهارم :قرآن مجيد را روي سر بگذارد و بگويد:
اَللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِيهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَيْهِمْ فَلاَ أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ پس ده مرتبه بگويد:
بِكَ يَا اَللَّهُ و ده مرتبه:
بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه:
بِعَلِيٍّ و ده مرتبه:
بِفَاطِمَهَ و ده مرتبه:
بِالْحَسَنِ و ده مرتبه:
بِالْحُسَيْنِ و ده مرتبه:
بِعَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ و ده مرتبه:
بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ و ده مرتبه:
بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه:
بِمُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه:
بِعَلِيِّ بْنِ مُوسَي و ده مرتبه:
بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ و ده مرتبه:
بِعَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه:
بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ و ده مرتبه:
بِالْحُجَّهِ پس هر حاجت كه داري طلب كن.
11-دعای گشودن قرآن در شب قدر :
قرآن مجيد را باز كند و در برابر خود گرفته و بگويد:
اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِيهِ وَ فِيهِ اسْمُكَ الأَْكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَي وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَي أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ پس هر حاجت كه دارد بخواهد.
12-دعای هر شب دهه ی آخر ماه رمضان :
سيد بن طاوس در اقبال از ابن ابي عمير از مرازم نقل كرده كه حضرت صادق (عليه السلام) در هر شب از دهه آخر مي خواند:
اَللَّهُمَّ إِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْءَانُ هُدًي لِلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَي وَ الْفُرْقَانِ فَعَظَّمْتَ حُرْمَهَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِمَا أَنْزَلْتَ فِيهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ خَصَصْتَهُ بِلَيْلَهِ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَيْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ اَللَّهُمَّ وَ هَذِهِ أَيَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ قَدِ انْقَضَتْ وَ لَيَالِيهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ وَ قَدْ صِرْتُ يَا إِلَهِي مِنْهُ إلَي مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّي وَ أَحْصَي لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِينَ فَأَسْأَلُكَ بِمَا سَأَلَكَ بِهِ مَلاَئِكَتُكَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِيَاؤُكَ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفُكَّ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَ تُدْخِلَنِي الْجَنَّهَ بِرَحْمَتِكَ وَ أَنْ تَتَفَضَّلَ عَلَيَّ بِعَفْوِكَ وَ كَرَمِكَ وَ تَتَقَبَّلَ تَقَرُّبِي وَ تَسْتَجِيبَ دُعَائِي وَ تَمُنَّ ع….
13-دو رکعت نماز مستحبی در شب های قدر :
دوم :دو ركعت نماز است
دو ركعت نماز كه در هر ركعت پس از سوره <حمد> ، هفت مرتبه <توحيد> خوانده ، و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگويد :
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إلَيْهِ
در روايت نبوي است: كه از جاي برنخيزد تا خدا او و پدر و مادرش را بيامرزد ، تا آخر خبر.
14-زیارت امام حسین(ع) در شب قدر :
چهارم: زيارت شبهاي قدر است
بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين (عليه السلام) در ماه مبارك رمضان به ويژه شب اوّل و نيمه و آخر و در خصوص شب قدر بسيار است. از امام جواد (عليه السلام) نقل شده هر كه امام حسين (عليه السلام) را در شب بيست وسوم ماه رمضان زيارت كند، و آن شبي است كه اميد مي رود شب قدر باشد، و در آن شب هر امر محكمي جدا و مقدّر مي گردد، روح بيست وچهارهزار فرشته و پيغمبر، كه همه از خدا در اين شب براي زيارت آن حضرت رخصت مي طلبند، با او مصافحه كنند. و در حديث معتبر ديگري از امام صادق (عليه السلام) روايت شده است: چون شب قدر مي شود، منادي از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر مي دهد: حق تعالي آمرزيد هركه را به زيارت قبر حسين (عليه السلام) آمده است و در روايت ديگري است هر كه شب قدر نزد قبر آن حضرت باشد و دو ركعت نماز يا آنچه ميسر ميشود نزد آن حضرت بخواند و از خدا بهشت درخواست كند و از آتش پناه ببرد، حق تعالي خواهش او را به او عطا فرمايد و از آتش پناهش دهد. ابن قولويه از امام صادق (عليه السلام) روايت كرده هر كه در ماه رمضان قبر امام حسين (عليه السلام) را زيارت كند و در راه زيارت بميرد براي او عر….
15-زیارت امام حسن (ع)در شب های قدر :
پنجم :حضرت سيد الشهّدا (عليه السلام) را زيارت كند. در روايت آمده: هنگامي كه شب قدر مي شود ، منادي از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر مي دهد كه خدا هركه را به زيارت مزار امام حسين (عليه السلام) آمده آمرزيد.
16-طلب حوائج و دعا برای والدین در شب های قدر :
علامه مجلسي رحمه الله عليه فرموده :كه بهترين اعمال در اين شبها طلب آمرزش و دعا از براي مطالب دنيا و آخرت خود و پدر و مادر و خويشان خود و برادران مومن زنده و مرده ايشان است.
17-طلب عافیت در شب های قدر :
و روايت شده كه خدمت حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) عرض شد كه اگر من درك كردم شب قدر را چه از خداوند خود بخواهم? فرمود عافيت را.
18:غسل کردن در شب های قدر :
اول :غسل است
علاّمه مجلسي فرموده بهتر است غسل اين شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گيرد، كه نماز شام را با غسل بخواند.
19-کثرت ذکر و صلوات در شب های قدر:
و اذكار و صلوات بر محمد و آل محمد (عليهم السلام) آنچه مقدور شود
(اللهم صل علي محمد و آل محمد) .
20-نماز شب 20 تا 24 ماه رمضان :
بيستم و بيست و يكم و بيست و دوم و بيست و سوم و بيست و چهارم :
در هر يك هشت ركعت به هر سوره كه ميسر شود
21-نماز مستحبی صد رکعتی در شب های قدر:
هفتم :صد ركعت نماز بجا آورد ،
كه فضليت بسيار دارد و بهتر آن است كه در هر ركعت پس از سوره <حمد> ، ده مرتبه < توحيد > بخواند.
منبع مطالب فوق : مفاتیح الجنان